Günümüzde güzellik ve kişisel bakım ürünleri hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Ancak bu ürünlerin bazı içerikleri hem doğamızı hem de sağlığımızı tehdit edebiliyor. Son yıllarda, özellikle mikroplastikler bu tartışmaların odak noktası oldu.

Peki mikroplastikler nedir? Hangi ürünlerde bulunur? Yasaklandı mı? Türkiye bu konuda ne yapıyor?

Bu yazıda hem kozmetik kullanıcıları, hem de üretici ve denetleyici kurumlar açısından mikroplastik konusunu tüm yönleriyle ele alıyoruz.

Mikroplastikler Nedir?

Mikroplastikler; 5 milimetreden küçük, suya dayanıklı, çözünmeyen ve doğada yüzlerce yıl kalabilen sentetik plastik parçacıklardır.

Kozmetikte mikroplastikler neden kullanılırdı?

• Scrub ve peeling ürünlerinde ovucu tanecik
• Makyaj ürünlerinde kıvam ve parlaklık verici
• Şampuan, duş jeli ve jellerde kayganlaştırıcı

Ancak bu içerikler, kullanım sonrası lavabodan geçerek denizlere, toprağa ve hatta soluduğumuz havaya karışır. Yapılan araştırmalar mikroplastiklerin balıklarda, kuşlarda ve hatta insan dışkısında bile tespit edildiğini gösteriyor.

Mikroplastikler Tüketici Sağlığı İçin Risk Taşıyor mu?

• Ciltte Gözenekleri Tıkayabilir: Özellikle hassas ciltlerde uzun vadeli kullanımda irritasyona neden olabilir.
• Solunum ve Sindirim Yoluyla Vücuda Girebilir: Aerosol ürünlerde (örneğin sprey) solunum yoluyla; dudak ürünlerinde ise sindirim yoluyla vücuda alınabilir.
• Hormon Sistemi Üzerinde Etkileri Araştırılıyor: Mikroplastiklerin taşıdığı kimyasalların endokrin bozucu etki yaratabileceği bilim dünyasında tartışılıyor.

Çevresel Etkiler ve Geri Dönülmez Kirlilik

• Deniz canlıları mikroplastikleri gıda sanıyor.
• Tarım arazileri bu atıklarla kirleniyor.
• İçme suyu sistemlerine kadar ulaşabiliyor.

Dolayısıyla mikroplastikler sadece “kozmetik içeriği” değil, aynı zamanda çevresel bir felakettir.

⸻

Türkiye Bu Sürece Nasıl Dahil Oluyor?

T.C. Sağlık Bakanlığı’na bağlı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK), kozmetik mevzuatında Avrupa Birliği ile büyük ölçüde uyum sağlamaktadır.

Türkiye’de mevcut durum:

• Şu anda mikroplastikleri açıkça yasaklayan bir yönetmelik yayınlanmamıştır.
• Ancak Ürün Takip Sistemi (ÜTS) kayıtlarında formül içerikleri detaylı olarak sorgulanmakta, AB ile uyum süreci kapsamında mikroplastik içeren ürünler etiket, beyan ve formül açısından riskli kabul edilmektedir.
• “Mikroplastik içermez” gibi ifadeler kullanılacaksa, bu beyan kanıta dayalı olmalı ve Ürün Bilgi Dosyası’nda belgelenmelidir.

Tüketiciler Ne Yapmalı?

Ürün alırken:

• İçeriğinde “polyethylene, polypropylene, nylon-12, PMMA” gibi maddeler varsa dikkatli olun.
• “Mikroplastik içermez”, “doğaya duyarlı”, “biyolojik olarak parçalanabilir” gibi ibareleri araştırın ama mutlaka güvenilir kaynaklara dayanın.
• Sertifikalı çevre dostu ürünleri tercih edin.